Merhabalar, ben Orhan, bu yazımda staj arama sürecinde ve staj seçerken gözettigim kriterlerler nelerdi, bu süreçte neler yaptım/yapmalıyız bunlardan bahsedeceğim. Bu serinin ilk yazısı olacak. Bir sonraki yazımda ise staj kabulünden sonraki süreçte neler yaptım bunlardan bahsedeceğim.
Ülkemizdeki öğrenciler için genelde sancılı bir duruma geliyor staj süreçleri, yalnızca zorunlu tutulan süreyi tamamlayıp mezun olma amacında olunabiliyor. Bu yazım bu meseleyi bu şekilde görmeyen kişilere hitap edecektir. Eğer siz bu durumu kariyerinizin ilk adımı olarak görüyorsanız bu yazının sizin için faydalı olmasını diliyorum.
Dayı, Amca, Hala, Teyzenin Önemi
Eminim bu söylemleri duyduğunuzda şaşırmadınız ve konuyla alakasız gelmedi. Herkesin bildiği üzere staj süreçlerinde hatta işe alım süreçlerinde tanıdık referansları(!) önem arz edebiliyor. Size bu tarz pozitif ayrıcalıkların olmadığını söylemek isterdim fakat durum maalesef öyle değil. Eğer bu tarz referanslarınız var ise sürecin nasıl işlediği konusunda çok bir fikrim yok fakat kısaca dost/akraba direkt önemli olabiliyor 😔
Gelelim bu şekilde olmayan bahtsız(!) kesime. Benim staj arama sürecimde de bu tarz bir referansım olmadı. Hazır benim stajımdan bahsetmişken kendi staj sürecime de giriş yapayım.
Ben Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği son sınıf öğrencisiyim, okulum şubat ayında bitecek. Pandemi dolayısıyla uzaktan eğitim olacağından ötürü bu süreyi bir firmada deneyim kazanarak geçirmek istedim. Bunun neticesinde konuyla ilgili araştırmalar yapmaya başladım. Şu an İzmir'de bulunan bir yazılım firmasında stajyer olarak başladığım serüvenime frontend web developer olarak devam ediyorum.
Bu süreci yönetirken dikkat ettiğim konuları tek tek açıklayarak gideceğim. Bu konuları başlıklar halinde sıralamak gerekirse şu şekilde sırasıyla yazılabilir;
- Hangi konu üzerinde çalışmak istiyorsun?
- Bu konu üzerinde hangi teknolojiyle çalışmayı tercih ediyorsun?
- Firmada daha önceden çalışmış stajyerlerin firmada devam etme oranı nedir?
- Firmada senin ilgilendiğin alanda kaç kişi çalışıyor ve yetkinlikleri nasıl?
- Stajyer olman projelerde aktif olarak rol almana engel mi?
- Firmanın standartları var mı, bu amaç için gerekli araçları kullanıyor mu?
- Firmanın sosyal olarak sağladığı olanaklar nelerdir?
- Yukarıdaki istekleri talep edebilmek için şirkete neler sunabilirsin?
Hepinizin içinden geçeni ben de kendime söyledim, böyle bi yer bulursan söyle ben de gireyim (: Fakat durumu ele alırken bu istekler içerisinde en fazla sağlayanı ya da sağlama potansiyeli olanına başvurmaktı amacım. Bu fikirlerle yola çıkarak İzmir'de bana uygun firmaların listesini çıkardım. Görüşmeler gerçekleştirerek çeşitli insan kaynaklarıyla süreçler yönettim.
Gelelim yukarıda bahsettiğim konuların detaylarına.
Nereye gideceğini bilmiyorsan, hangi yoldan gittiğinin bir önemi yoktur!
Bir stajyer olmam ne iş verilirse yaparım demek değildi benim için. Çalışmak istediğim alanı belirlemiştim, firmalarla yaptığım görüşmelerde de bunu net bir şekilde belirttim. Daha önce birkaç Udemy kursu bitirip, üzerine vakit harcadığım ve ilgilenmekten, uğraşmaktan hoşlandığım frontend developer olmak istiyordum. Fakat bunun yanı sıra backend tarafında bana bir şeyler katabileceğine inandığım firmalarla da görüşmeye çalıştım.
Sizin de ilginizi çeken alanı/konuyu bulmanızı, en azından bir kaç alternatifiniz olmasını tavsiye ederim. Bu şekilde filtrelemeye başlayabilirsiniz. Tabi bunun için önceden çalışmalar ve araştırmalar yapmanız daha sağlıklı olacaktır.
Savunma sanayi çok gelecek vaat ediyor ya da yapay zeka ile ilgilenirsem ileride rahat ederim gibi düşüncelerden ziyade, nelere yetkin olduğunuzu ya da hangi konu ile zaman geçirmekten hoşlandığınızı bulmaya çalışmak daha doğru bir seçenek olacaktır. Eğer isteklerinizi alt alta yazamıyorsanız yanlış yönlendirmeler ya da çabuk heveslenip bıkma durumları yaşamanız olası. Bu bakımdan kendinizi tanımaya başlamanız gerekiyor.
Okyanusta kaybolma!
Yukarıda yapay zeka, savunma sanayi gibi sektörlerden bahsettim. Özellikle bilişim sektöründe genellikle ilgilendiğiniz alanı olabildiğince küçük bir konuya yoğunlaştırmanız gerekebilir. Özellikle yeni başlayan biri için her şeyden biraz biraz olsun yaklaşımını yanlış buluyorum. Tabii tecrübe kazandıkça farklı konuları öğrenmek iyi olacaktır. Yeni başlayan kişiler için sektörün bir dalına konsantre olmak iyi olacaktır diye düşünüyorum.
Bu sebepten ötürü ben mümkün olduğunca isteğime odaklandım. Web geliştiricisi olmak istiyorum yerine frontend geliştiriciliğine odaklanmak istiyorum dedim. Hatta bununda ötesine geçip firma React(Frontend geliştiriciliğinde kullanılan bir kütüphane) ile geliştirme yapıyor olması tercih sebebimdi. Farkındaysanız tercih ettiğimi söylüyorum. Kendinizi seçilen biri olmak dışında seçebilen biri olma konumuna getirmeye çalışmalısınız.
Bunları yazarken yanlış anlaşılmak istemem, her şeyi çok iyi bildiğimden ya da burnum havada olduğudan seçmek tabirini kullanmıyorum. Firmalar nasıl adaylar arasında kendisine uygun adayı seçmeye çalışıyorsa sizinde firmaları seçmek en doğal hakkınız. Tabi bunun için iyi çalışmak ve bilginizi, becerilerinizi karşı tarafa yansıtabilmeyi öğrenmek çok mühim.
Gelelim firmadaki akıbetinize?
Yukarıda belirttiğimiz kriterleri ele aldığımızda çıkacak sonuçlar muhtemelen çalışmak istediğimiz firmalar oluyor. Bu şekilde hummalı uğraşlar sonucu kabul alacağımız firmada da staj sonrası çalışmak istemek en doğal hakkımız.
Bu yüzden bu firmalarda daha önceden stajyer olarak çalışmış olan kişilerin firmalarda devam etme oranı nedir bunu bilmek sizin için önemli olacaktır. Ben bu detaya önem verdim.
Bana göre bir firmada stajyerler firmada çalışmaya devam ediyorlarsa firma bu stajyerlere emek vermiştir ve bu emeğin karşılığını almak istiyordur aynı zamanda stajyer de muhtemelen staj süresince elde ettiklerinden memnundur ve devam etmek istiyordur. Bu sebepten ötürü önceden staj yapmış ya da aktif olarak çalışmış kişilerle iletişime geçmekten çekinmeyin.
Alt tarafı staj yapacağım bu kadar meşakkate gerek var mı diye düşünmeyin. Burada geçireceğiniz bir kaç ay sizin sektörle olan ilk tanışıklığınız olacak ve sektöre karşı ön yargı oluşturacak bir yerde çalışmak istemezsiniz.
Geminin mürettebatı kaç kişi?
Bir firmada yer alacağınız projede herkes aynı geminin yolcusu takdir edersiniz ki. O yüzden bazı firmaların büyülü yüzlerine kapılmayın. Firmalara stajyer arayışını hangi alan için yaptıklarını mutlaka sorun ve bu yer alacağınız projede kaç kişi ile birlikte olacağınızı, bu kişilerin tecrübe durumlarını sormaktan çekinmeyin. Bu konu ile ilgili mümkün olan tüm detayları öğrenin.
Eğer çalışacağınız kişilerin isimleri sizle paylaşılır ise bu kişilerin Linkedin, Github ya da ilgili sosyal medya hesaplarından tecrübelerine ve yaptığı işlere bakın. Bu size çalışacağınız kişiler ile ilgili ciddi anlamda bilgi verecektir. Size bir şeyler öğretebilecek kişiler olduğundan emin olun.
Eğer isimler paylaşılmazsa kaç kişi ile çalışacağınızı ve bu kişilerin sektörde geçirdikleri zamanı sormaktan çekinmeyin. Hangi geminin yolcusu olduğunuz kafanızda şekillenirse ve bu geminin mürettebatının iyi olduğu izlenimi oluşursa bu sizin motivasyonunuzu da ciddi anlamda arttıracaktır.
Çay mı koyacaksın, üstüne taş mı koyacaksın?
Stajyer olarak çay kahve yapmaya, servis etmeye gitmiyoruz elbette. Kendimizi sosyal ve teknik anlamda geliştirmek, deneyim piramidimize bir taş daha koymak istiyoruz. Yukarıda bahsettiğim filtrelerden geçmiş firmaların sizden bu tarz şeyler talep etme ihtimali düşük fakat önceden de belirttiğim gibi bu söylediğim şeylerin tamamını karşılamak her zaman mümkün olmayabiliyor ya da kabul alamayabiliyoruz.
Bu noktada taviz vermemeniz gereken yegane konu size işiniz dışında bir şey yapmaya zorlamak olur. Bu konuda çok katı ve direkt olmanızda fayda olacağını düşünüyorum.
Araştır Allah araştır!
Bir diğer karşılaşılan durum ise stajyerlere sürekli bir şeyleri araştırması söylenmesi. Elbetteki öğrenmen gereken çok şey olacak ve bunları araştırmak durumunda kalacaksın. Fakat bu araştırma bir amaca hizmet etmeli. Sırf bir uğraş olsun diye araştırman gereken şeyler olamamalı. Bazı firmalarda stajyerlere aktif bir iş vermekten kaçınarak, sürekli olarak araştırma konuları verilmekte. Sizin nihai amacınız projenin bir parçası olup bu projelerde izlenen adımları görüp bu sürece fayda sağlamak olacaktır.
Bu yüzden mutlaka gireceğiniz firmada aktif olarak rol alacağınızdan emin olun. Tabiki hemen projenin içine girmeyi bekleyin demiyorum fakat bu amaç uğruna çabaladığınızda beklentiniz projeye fayda sağlayabilmek ve tecrübe edinebilmek olmalıdır. Başvuru sürecinde bu durumu dile getirmenizde fayda olacaktır.
Benim staj sürecimde daha önce kullanmadığım bir teknoloji ile çalışıyordu firmam ben bu konu üzerine bir kaç gün çalıştıktan sonra ufak ufak projeye kendimi adapte ettim ve rol almaya çalıştım. Bu konuda önüm açıldı ve ilerleme kaydedebildim. Sizin de olayı ele alışınız bu şekilde olabilir.
Herkesin kendi doğrusu varsa doğru yoktur!
Bu başlık biraz daha yazılım sektörü ile alakalı olacak fakat genel olarak ele almak gerekirse, bir firmada yapılan işlerle ilgili takip edilen bir standart olmalı ve bu standartlar mevcut teknolojinin ve imkanların el verdiğince güncel, verimli ve kullanılabilir olmalıdır. Her söylenilenin yapılmadığı, şirket standartlarına uygun işlerin hayata geçirildiği bir düzen uzun vadede size doğru şeyleri öğrenme konusunda çok şey katacaktır.
Yazılım sektörü özelinde konuşacak olursak eğer, çalışacağınız firma sektör gerekliliklerini takip eden ve güncel kurallara uyum sağlayabilen bir yer olması önem arz etmektedir. Yazılan her kodun yayına alınmadığı, gerekli linterların kullanılmasına özen gösteren ve bu kodları gözden geçirip test eden birilerinin olduğu bir yerde teknik anlamda doğruyu öğrenmeniz kolaylaşacaktır.
Alt tarafı stajyer misiniz?
Biliyorsunuz firmaların çeşitli teşvik ve sosyal imkanları olabiliyor. Çalışanlara sağlanan bu imkanların size sağlanıp sağlanmayacağını öğrenin. Bu detay sizi çalışma sürecinde motive kalmanızı sağlayacaktır. Bazen firmalar sizi alt tarafı stajyer(!) olarak görüp bu tarz ayrıcalıklardan mahrum bırakma eğiliminde olabiliyor. Bu bence hoş bir tutum olmamakla birlikte sizi de olumsuz düşüncelere itebilir. O yüzden başvuru sürecinde bu konuyu da dile getirmeniz sürprizlerle karşılaşma olasılığınızı aşağıya çekecektir.
Ne kadar ekmek o köfte
Buraya kadar her şey çok güzel. Çok hoş isteklerimiz var fark ettiğiniz üzere. Konforumuzu, gelişimimizi, sosyal imkanlarımızı vs. düşündük. Kendimizi rahat ettirecek her detayı talep ettik, ki bunu yapmak en doğal hakkımız. Fakat şöyle bir sorunumuz var; bu isteklerimizi alt alta yazdığımızda ve firmaları bu isteklerimiz doğrultusunda filtrelediğimizde elimizde çok fazla seçenek kalmıyor ne yazık ki.
Bu seçenekler ise sizden belirli konularda yetkinlikler isteyecektir. Ben yeni mezunumun ya da daha okulum devam ediyor gibi durumlar bu istekleri ortadan kaldırmayacaktır. Tabii bu detaylar sizlere çeşitli konularda esneklik getirecektir. Fakat temelde sizinle çalışmak, size yatırım yapmak için firmaların sizlerden beklediği çeşitli konular ve yetkinlikler oluyor.
Gözlemlerim üzerinden bir kaç örnek vermek gerekirse, en önemli konulardan birisi sosyal anlamada takıma uyum sağlayabilecek biri olmak. Kendinizi iyi ifade edebiliyor olmanız ve doğru zamanda ifade edebiliyor olmanız fazlasıyla mühim bir mesele. Diğer bir konu İngilizce, yazılım sektörü özelinde İngilizceyi rahat olarak kullanabiliyor olmak hayati önem taşıyor. Diğer sektörler içinde büyük oranda önem arz ettiğini düşünüyorum fakat bir deneyimim yok. Tabii öğrenmeye ve çalışmaya açık biri olduğunuzu karşı tarafa hissetirebilmeniz oldukça önemli. Çalışmak istediğiniz alanla ilgili daha önceden araştırmalarınız, projeleriniz olması sizi ne istediğini bilen biri konumuna sokuyor. Bu hususlarda kendinizi geliştirmek kabul alma ihtimalinizi bir hayli arttıracaktır.
Bu yazımda kendi deneyimlediğim ve dikkate aldığım konuları sizlerle paylaşmak istedim. Umarım en azından birilerine faydalı olabilecek bir yazı olmuştur. Bir sonraki yazımda ise staj sonrası yaşadığım deneyimlerden bahsedeceğim. Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim.
Toprak kontrol ediliyor...